Diyabet Tedavisinde Dünyanın En Uzun Etkili İnsülin Adayı: İnsülin Icodec

İnsülin, vücudumuzda pankreas adı verilen organımız tarafından salgılanan bir hormondur. Bu hormon, besinlerin sindirilmesi sonucu ortaya çıkan kan şekerini (glikoz veya glukoz) vücudumuzda kullanılması veya depolanması için düzenler. Glukoz, kan dolaşımı aracılığıyla vücuttaki çeşitli bölgelere, özellikle kas hücreleri, yağ hücreleri ve karaciğer hücreleri gibi hedef bölgelere taşınır. Hücrelere enerji sağlamak için glukozun bu hücrelere girmesi gerekir. İnsülin ise bu süreci düzenleyerek glukozun hücrelere geçişini sağlar. Bu mekanizma, vücudun enerji üretimi ve temel fonksiyonlarını düzenlemede kritik bir rol oynar.

Tip 1 diyabetli bireylerde, pankreastaki insülin üretimini gerçekleştiren hücrelerin tahrip olması nedeniyle yeterince insülin üretemezler. Bu durum, vücudun besinlerden alınan glukozu kullanabilmesi için insülin enjeksiyonlarının kullanılmasını gerektirir. Tip 2 diyabetli kişilerde ise insülin üretimi mevcuttur, ancak vücutları bu hormona etkili bir şekilde yanıt vermez. Bu nedenle, bazı tip 2 diyabet hastaları besinlerden alınan glukozu kullanabilmek için diyabet haplarına veya insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç duyarlar. 

İnsülin deri altına (subkutan) enjekte edilerek kullanılmaktadır. Etki profillerine göre hızlı etkili, kısa etkili, orta etkili ve uzun etkili insülin enjeksiyonları bulunmaktadır. İnsülin tedavisi öğün zamanı besinlerle oluşan (bolus) ve/veya gün boyunca (bazal) insülin gereksinimini karşılamak amacıyla hastaya spesifik olarak düzenlenir. Kısa ve hızlı etkili insülinler bolus insülin olarak kullanılırken, orta ve uzun etkili insülinler bazal insülin olarak kullanılır. 

Hızlı etkili insülin: Genellikle öğünden hemen önce uygulanır. Etkisi yaklaşık 15 dakika içinde başlar ve 2-4 saat kadar sürer. Örn., insülin aspart, insülin glulisin, insülin lispro.

Regüler/kısa etkili insülin: Genellikle öğünden hemen önce uygulanır. Etkisi yaklaşık 30 dakika içinde başlar ve 3-6 saat kadar sürer. Örn., regüler insülin.

Orta etkili insülin: Yarım gün veya gece boyunca insülin gereksinimini karşılar. 

Etkisi yaklaşık 2-4 saat içinde başlar ve 12-18 saat kadar sürer. Örn., NPH insülin.

Uzun etkili insülin: Gün boyu insülin gereksinimini karşılar. Etkisi yaklaşık 2 saat içinde başlar ve 24 saate kadar sürmektedir. Örn., insülin degludec, insülin detemir, insülin glarjin.

HbA1c, diyabet hastalığını teşhis etmek veya tedavi planını ne kadar etkili olduğunu görmek amacıyla yapılan testlerden biridir. A1c test sonuçları yüzde (%) bir değer ile ifade edilir. Bu yüzde değer ne kadar yüksekse, son iki ila üç aydaki kan glukoz seviyelerinin o kadar yüksek olduğu anlamına gelir. A1c seviyesinin %6,5 veya daha yüksek olması diyabet için tanı kriterlerinden biridir. Diyabet tedavisi gören hastaların çoğunluğunda, A1c seviyesinin %7'nin altında olması hedeflenir.

İnsülin icodec, diyabetli bireylerde haftada bir subkutan uygulama için geliştirilmiş bir bazal insülin analoğudur. Haftada bir kez kullanıma uygundur ve ortalama yarı ömrü 196 saat olduğundan kan şekerini düşürücü etkisi hafta boyunca devam eder. İnsülin tedavisi gören hastalarda, genellikle birden fazla günlük enjeksiyon içeren karmaşık insülin rejimleri gereklidir. İnsülin icodec ile bazal insülin enjeksiyon sayısını yılda 365'ten 52'ye düşürmek, enjeksiyon yükünü azaltma ve hastanın tedaviye uyuncunu artırma açısından diyabet yönetiminde çok önemli bir gelişmedir.

İnsülin icodec’in etkinlik ve güvenlik profili, küresel düzeyde yürütülen faz 3 klinik çalışmalar çerçevesinde (ONWARDS 1-6) diğer insülin tipleri ile kıyaslanarak değerlendirilmiştir. Klinik çalışmalarda HbA1c seviyelerindeki azalma yüzdesi birincil sonuç olarak ele alınmıştır. İkincil sonuç olarak ise klinik olarak anlamlı veya şiddetli hipoglisemi görülme oranları incelenmiştir. ONWARDS 1, 3 ve 5 çalışmalarında, daha önce insülin tedavisi almayan hastalarda, insülin icodec’in diğer uzun etkili insülinlere üstünlüğü gösterilirken; ONWARDS-6 klinik çalışması haricinde diğer çalışmalarda klinik olarak önemli veya şiddetli hipoglisemi görülme oranları açısından belirgin bir fark gözlemlenmemiştir.

İnsülin icodec’in, günde bir kez kullanılan uzun etkili insülin glarjin ile karşılaştırıldığı ve 984 tip 2 diyabet hastasının (daha önce insülin tedavisi almamış) dahil olduğu ONWARDS-1 klinik çalışmasında, 52. haftada insülin icodec'in ortalama HbA1c seviyelerini azaltmada insülin glarjin'e üstünlük gösterdiği rapor edilmiştir (-1.55% vs. -1.35%). Ayrıca, 52. haftada rapor edilen ikincil sonuçlara göre, klinik olarak önemli veya şiddetli hipoglisemi görülme oranlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır.

İnsülin icodec'in, diğer bir uzun etkili insülin degludec ile kıyaslandığı 526 tip 2 diyabet hastasının (daha önce insülin tedavisi almış) dahil olduğu ONWARDS-2 klinik çalışmasında, 26. haftada insülin icodec’in ortalama HbA1c seviyelerini azaltmada insülin degludec’e üstünlük gösterdiği rapor edilmiştir (-0.93% vs. -0.71%). Ayrıca, bu çalışmada 31. haftada rapor edilen ikincil sonuçlara göre önemli veya şiddetli hipoglisemi görülme oranlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Tip 1 diyabetli hastaların yer aldığı tek klinik çalışma olan 582 hastanın dahil olduğu ONWARDS-6 klinik çalışmasında, insülin icodec + insülin aspart ve insülin degludec + insülin aspart kombinasyonları uygulanan hasta sonuçları kıyaslanmış ve HbA1c seviyelerini düşürme ve glisemik kontrol açısından benzer sonuçlar raporlanmıştır (-0.47% vs. -0.51%). Ancak, insülin icodec kullanımına bağlı olarak, klinik olarak anlamlı veya şiddetli hipoglisemi görülme oranlarının insülin degludec’e göre 1,9 kat daha yüksek olduğu bildirilmiştir.

İnsülin icodec, klinik çalışmalarda genel olarak güvenli ve iyi tolere edilebilen bir profil sergilemiştir. Bu ilacın onayına ilişkin kararın, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından 2024 yılı içerisinde verilmesi beklenmektedir.