KATARAKT NEDİR? BELİRTİLERİ NELERDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Katarakt nedir?
Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşması ve görme kaybına yol açan bir durumdur. Normalde, göz merceği saydamdır ve ışığın retinaya geçişine izin verir. Katarakt geliştikçe mercek bulanıklaşır ve ışığın düzgün geçişini engelleyerek net görmeyi zorlaştırır. Katarakt genellikle yaşlanmayla ilişkilendirilir, ancak diyabet, travma ve uzun süreli steroid kullanımı gibi faktörler de katarakt gelişimini hızlandırabilir. Katarakt dünya genelinde en yaygın körlük nedenlerinden biridir ve cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir.
Kataraktın belirtileri nelerdir?
Kataraktın en yaygın belirtileri arasında bulanık veya sisli görme, renklerde soluklaşma, ışığa duyarlılık, gece görüşünde zayıflama ve çift görme sayılabilir. Erken evrelerde katarakt belirtileri hafif olabilir ve kişi bu durumu fark etmeyebilir. Ancak zamanla bu belirtiler şiddetlenir ve günlük aktiviteleri, örneğin araba kullanma veya okuma gibi, zorlaştırır. Katarakt belirtileri yaşlandıkça daha belirgin hale gelir ve genellikle bir göz doktoru tarafından muayene edilerek teşhis edilir.
Katarakt kimlerde daha sık görülür?
Katarakt en yaygın olarak yaşlı bireylerde görülür. 60 yaş ve üzeri kişilerde katarakt riski önemli ölçüde artar. Bununla birlikte, sigara içenler, uzun süre güneşe maruz kalanlar ve diyabet gibi kronik hastalıkları olan bireyler de yüksek risk altındadır. Ayrıca, bazı genetik faktörler de katarakt gelişiminde rol oynayabilir. Ailede katarakt öyküsü bulunan bireyler de bu hastalığa yakalanma riski taşır.
Katarakt nasıl teşhis edilir?
Katarakt teşhisi, genellikle bir göz doktoru tarafından yapılan detaylı bir göz muayenesi ile konur. Doktor, hastanın görme keskinliğini değerlendirir ve göz merceğini inceleyerek kataraktın varlığını tespit eder. Göz bebeklerinin genişletilmesi ve biyomikroskopi gibi özel teknikler kullanılarak merceğin bulanıklığı incelenir. Bu değerlendirmeler, kataraktın ilerleme düzeyini belirlemek ve uygun tedavi planını oluşturmak için önemlidir.
Katarakt nasıl tedavi edilir?
Kataraktın tek etkili tedavi yöntemi cerrahidir. Katarakt ameliyatı sırasında bulanıklaşmış göz merceği çıkarılır ve yerine yapay bir göz içi lensi (IOL) yerleştirilir. Bu ameliyat genellikle lokal anestezi altında yapılır ve kısa bir sürede tamamlanır. Katarakt ameliyatı, görme kaybını düzeltmede oldukça başarılıdır ve çoğu hasta ameliyat sonrası görme kalitesinde belirgin bir iyileşme yaşar. Cerrahi müdahale dışında kataraktın ilerlemesini durduracak herhangi bir ilaç tedavisi mevcut değildir.
Katarakt ameliyatı riskli midir?
Katarakt ameliyatı, yaygın ve genellikle güvenli bir prosedürdür. Ancak her cerrahi müdahalede olduğu gibi, bazı riskler taşır. Katarakt ameliyatının en yaygın komplikasyonlarından biri, posterior kapsül opasifikasyonu (PCO) olarak bilinen durumdur. Bunun dışında enfeksiyon, retina dekolmanı veya göz içi basıncında artış gibi nadir komplikasyonlar da görülebilir. Bu riskler genellikle düşük olmakla birlikte, ameliyat sonrası düzenli doktor kontrolleri ile minimize edilebilir.
Katarakt ameliyatı sonrası iyileşme süreci nasıldır?
Katarakt ameliyatı sonrası iyileşme süreci genellikle hızlıdır ve birkaç hafta içinde tam görüş sağlanır. Ameliyatın hemen ardından hafif bir rahatsızlık hissedilebilir, ancak bu durum geçicidir. Doktorunuzun verdiği göz damlaları ve ilaçlar, enfeksiyon riskini azaltmak ve iyileşmeyi hızlandırmak için önemlidir. Ameliyat sonrası ilk birkaç gün başınızı aşağıya eğmemek ve ağır kaldırmamak gibi bazı önlemler almak gerekebilir.
Katarakt ameliyatı ne zaman gereklidir?
Katarakt ameliyatı, görme kaybının günlük yaşam aktivitelerini etkilediği durumlarda gereklidir. Katarakt, araba kullanma, okuma veya televizyon izleme gibi rutin görevleri zorlaştırdığında cerrahi müdahale düşünülmelidir. Ayrıca, kataraktın ilerlemesi durumunda göz doktoru ameliyat zamanlamasını önerebilir. Görme kaybı yaşam kalitesini etkiliyorsa, ameliyat en uygun çözüm olabilir.
Katarakt ameliyatı sırasında göz içine hangi tür lensler yerleştirilir?
Katarakt ameliyatında, çıkarılan göz merceği yerine yapay bir göz içi lens (IOL) yerleştirilir. Yerleştirilen lens türü hastanın görme ihtiyaçlarına göre belirlenir. Monofokal lensler, genellikle tek bir odak noktasına sahip olup, uzak veya yakın mesafe görüşünü düzeltir. Multifokal ve trifokal lensler, hem uzak hem de yakın görüşü sağlayarak gözlük ihtiyacını azaltabilir. Ayrıca, astigmatizmayı düzelten torik lensler de mevcuttur.
Katarakt ameliyatı sonrası gözlük kullanmak gerekli midir?
Katarakt ameliyatı sonrası, hastaların büyük çoğunluğu uzak görüş için gözlüksüz net bir görüş elde eder. Ancak, yakın görüş veya astigmatizma için gözlük kullanımı gerekebilir. Yerleştirilen lens türüne bağlı olarak, bazı hastalar hem uzak hem de yakın görüş için gözlüksüz netlik sağlayabilir. Multifokal veya torik lensler bu konuda etkili olabilir, ancak her durumda gözlük ihtiyacı tamamen ortadan kalkmayabilir.
Katarakt ameliyatı sonrası komplikasyonlar nelerdir?
Katarakt ameliyatı sonrası en yaygın komplikasyonlardan biri, arka kapsül opasifikasyonu (PCO) olarak bilinen durumdur. Bu durum, göz merceğinin arkasındaki kapsülün bulanıklaşmasıyla oluşur ve genellikle birkaç ay veya yıl sonra ortaya çıkar. PCO, lazer tedavisi ile kolayca düzeltilebilir. Diğer nadir komplikasyonlar arasında retina dekolmanı, enfeksiyon ve göz içi basıncında artış bulunur. Bu komplikasyonlar genellikle düşük risklidir ve cerrah tarafından dikkatlice izlenir.
Katarakt ameliyatı sonrası spor yapabilir miyim?
Katarakt ameliyatı sonrası hafif yürüyüşler gibi düşük etkili aktiviteler genellikle güvenlidir. Ancak, ağır egzersizlerden ve spor faaliyetlerinden kaçınılması önerilir. Özellikle yüzme, ağır kaldırma veya başınızı aşağıya eğmenizi gerektiren aktivitelerden ilk birkaç hafta boyunca kaçınmak önemlidir. Doktorunuz, ameliyat sonrası dönemde hangi aktivitelerin güvenli olduğunu belirtecek ve ne zaman normal aktivitelere dönebileceğinizi size söyleyecektir.
Katarakt ameliyatı ne kadar sürer?
Katarakt ameliyatı genellikle 15-30 dakika arasında sürer, ancak ameliyat öncesi hazırlıklar ve ameliyat sonrası dinlenme süresiyle birlikte tüm süreç birkaç saat sürebilir. Ameliyat sırasında lokal anestezi kullanılır, bu nedenle hasta ağrı hissetmez. Ameliyat sonrası kısa bir dinlenme süresinin ardından hasta genellikle aynı gün taburcu edilir ve evine dönebilir.
Katarakt ameliyatı sonrası renkler daha canlı mı görünür?
Evet, birçok hasta katarakt ameliyatı sonrası renklerin daha canlı ve net göründüğünü bildirir. Kataraktın neden olduğu bulanıklaşma, renklerin soluk ve mat görünmesine neden olabilir. Ameliyat sonrası yeni mercekle birlikte, hastalar renkleri daha doğru ve canlı bir şekilde algılar. Bu durum, görme kalitesinde genel bir iyileşme sağlar ve hastaların yaşam kalitesini artırır.
Katarakt oluşumunu önlemek mümkün müdür?
Katarakt oluşumunu tamamen önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak bazı önlemlerle risk azaltılabilir. Güneş gözlüğü kullanarak UV ışınlarına maruz kalmayı azaltmak, sağlıklı bir diyetle beslenmek, sigara içmemek ve diyabet gibi kronik hastalıkları kontrol altında tutmak bu riski düşürebilir. Ayrıca, düzenli göz muayeneleri ile erken teşhis ve takip, kataraktın ilerlemesini yavaşlatabilir. Yaşam tarzı değişiklikleri, katarakt gelişimini tamamen engellemese de, ilerlemesini yavaşlatmada etkili olabilir.
Referanslar
Nizami AA, Gurnani B, and Gulani AC, Cataract, in StatPearls. 2024, StatPearls Publishing. Copyright © 2024, StatPearls Publishing LLC.: Treasure Island (FL).
Delbarre M and Froussart-Maille F, [Signs, symptoms, and clinical forms of cataract in adults]. (2020).
Patnaik JL, et al., Prevalence of cortical cataracts by sex, race, and ethnicity in a Colorado cohort. (2024).
Agrawal S, Fledderjohann J, and Ghosh S, Risk factors for self-reported cataract symptoms, diagnosis, and surgery uptake among older adults in India: Findings from the WHO SAGE data. (2021).
Moshirfar M, Milner D, and Patel BC, Cataract Surgery, in StatPearls. 2024, StatPearls Publishing. Copyright © 2024, StatPearls Publishing LLC.: Treasure Island (FL).
Yong GY, et al., Risk factors affecting cataract surgery outcome: The Malaysian cataract surgery registry. (2022).
Beyene AM, et al., Time to recovery from cataract and its predictors among eye cataract patients treated with cataract surgery: A retrospective cohort study in Ethiopia. (2021).
Vision 2020: the cataract challenge. (2000).
Lapp T, et al., Cataract Surgery-Indications, Techniques, and Intraocular Lens Selection. (2023).
Kyei S, et al., Visual function, spectacle independence, and patients' satisfaction after cataract surgery- a study in the Central Region of Ghana. (2021).
Bajraktari G, et al., Early and Late Complications after Cataract Surgery in Patients with Uveitis. (2023).
Hiratsuka Y, et al., Improvement in Activities of Daily Living after Cataract Surgery in the Very Old. (2021).
Govinda Raju D, Ramli N, and Salowi MA, Incidence and Predictive Risk Factors for Post-Cataract Surgery Endophthalmitis in Ministry of Health Hospitals from 2012 to 2020. (2024).
Jolly JK, et al., The Effect of Cataract on Color Vision Measurement with the Low-Vision Cambridge Colour Test: Providing an Adjustment Factor for Clinical Trials. (2022).
Braakhuis AJ, et al., Nutritional Strategies to Prevent Lens Cataract: Current Status and Future Strategies. (2019).
