Bariatrik cerrahi, son yıllarda ciddi bir halk sağlığı problemi haline gelen obezitenin tedavisinde etkili bir yöntemdir. Ameliyat sonrası sağlıklı kilo kaybını sağlamak, sürdürmek ve iyileşme sürecini optimize etmek için doğru beslenme yaklaşımları önemli bir rol oynar. Kas dokusunun korunması, yara iyileşmesi ve metabolizmanın desteklenmesi gibi önemli fonksiyonları olan protein, bariatrik cerrahi sonrası öne çıkan bir makro besin öğesidir. Yapılan araştırmalara göre, bariatrik cerrahi sonrası bireyin günlük alması gereken protein ihtiyacı artış gösterir. Günlük protein alımının minimum 60-80 gram olması, kas kaybının önlenmesi ve kilo kontrolünün sağlanması açısından önemlidir. Özellikle, ameliyat sonrası erken dönemde (ilk 3 ay), artan protein ihtiyacını karşılamak için doğru ve kaliteli protein kaynaklarının tercih edilmesi gerekmektedir.

Bariatrik cerrahi sonrası yeterli protein alımını sağlamak için hem hayvansal hem de bitkisel kaynaklardan yararlanılabilir. Protein kaynaklarının esansiyel amino asit içeriği incelenmelidir. Esansiyel amino asitler, vücut tarafından üretilemeyen ve mutlaka besinlerle alınması gereken amino asitlerlerdir (lösin, izolösin, valin, lizin, metionin, fenilalanin, treonin, triptofan ve histidin). Kas kaybını önlemek, doku onarımını desteklemek ve metabolizma sağlığı için yeterli miktarda alımı önemlidir.

• Hayvansal protein kaynakları, yüksek biyoyararlanıma sahip olup vücut tarafından kolayca emilir ve tüm esansiyel aminoasitleri içerdiği için bariatrik cerrahi sonrası beslenmede önemli yer tutar. Kaynakları arasında yumurta, peynir, süt, yoğurt, kefir, kırmızı et, tavuk, hindi, balık gibi besinler bulunur. 
• Bitkisel protein kaynakları, eksik esansiyel aminoasit içerebilir bu sebeple bir başka bitkisel kaynak ile bir araya getirilerek biyoyararlanımı arttırılması önerilir. Kaynakları mercimek, nohut, fasulye, kinoa, tofu, soya, bezelye, yer fıstığı gibi gıdaları içerir. 
• Ameliyat sonrası mide hacminin küçülmesi, besin tolere edememe, iştahsızlık gibi nedenlerle gıda yoluyla yeterli protein alımı olmadığında, protein takviyesi olarak öncelikli olarak izole whey proteini veya konsantre whey proteini, hidrolize whey proteini, kazein veya bitkisel bazlı protein tozları gibi takviyeler tercih edilebilir. Bu kaynakların bireye ve ihtiyaca özel beslenme uzmanı tarafından belirlenmesi, protein eksikliğinin önlenmesine ve uzun vadede sağlıklı kilo kaybına katkı sağlar.

• Kolay ve hızlı hazırlanabildiğinden pratiktir.
• Sıvı formda tüketildikleri için sindirimi ve tolerasyonu kolaydır.
• Vücut, protein tozlarındaki amino asitleri hızlı bir şekilde kullanabilir ve yara iyileşmesinde önemli rol oynar.
• Protein desteği, kas kütlesinin korunmasına ve bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.
• Küçük hacimde yüksek proteinli bir öğün tüketilerek uzun süre tokluk hissi sağlanır.
• Bariatrik protein tozlarının içerisinde genellikle lif de olduğu için bağırsak sağlığını destekleyicidir. 
• Bariatrik protein tozlarının içeriğinde vitamin ve mineral desteği de bulunur.
• 1 ölçek kullanımı için tercihe bağlı su ve bitkisel/laktozsuz süt ile karıştırılabilir. Protein tozunun farklı aromalıları vardır veya 1 porsiyon meyve (kabuksuz, çekirdeksiz), fıstık ezmesi gibi besinler ekleyerek smoothie olarak da tüketebilir.
• Vegan, vejetaryen veya besin intoleransı olan bireylere göre farklı alternatifler sunar. 

Bariatrik cerrahi sonrası doğru protein tozunu seçmek, iyileşme sürecini desteklemek ve sağlıklı kilo kaybını sürdürebilmek için çok önemlidir. Günümüzde çok çeşitli protein tozu markası çıksa da, içeriği temiz ve bariatrik cerrahi hastasına uygun olanı seçebilmek için mutlaka bariatrik cerrahi diyetisyeni tarafından besin etiketi incelemesi yapılmalıdır. Ameliyat sonrası sınırlı mide kapasitesi ve proteinden zengin gıdaların tüketimindeki kısıtlamalar nedeniyle, protein tozları bir alternatif olarak düşünülebilir. Şeker içermeyen, yüksek kaliteli bariatrik protein tozları bireyin beslenme planına doğru öğünde ve miktarda eklendiğinde postoperatif sürecin daha verimli ve sağlıklı ilerlemesine katkı sağlar. Kılavuzlara göre, hızlı emilim özelliği nedeniyle izole whey proteini, bariatrik cerrahi sonrası hastalar için önerilen bir seçenektir. Bariatrik cerrahi ameliyatı sonrası kullanılan protein tozları; normal protein tozlarına göre;

• Yüksek protein içerdiği gibi düşük karbonhidrat ve yağ içeriğine sahiptir.
• Konstipasyon problemi olmaması için çözünür lif bakımından zengindir.
• Gaz ve şişkinlik problemi yaşanmaması için laktoz içermez.
• Vücudun ihtiyacı olan esansiyel amino asit içeriği yüksektir.
• Ameliyat sonrası oluşan akut yaraların çabuk iyileşmesine ve mide kaslarının çabuk toparlanmasına yardımcı olan kolajen içerebilir.
• Vücudun ihtiyacı olan vitamin ve mineral (özellikle B12, D vitamini, Fe, Ca) desteği içerebilir.
• Dumping sendromuna sebep olmaması ve kan şekerinde dengesizlik yaşanmaması adına basit şeker içermez.
• Porsiyon başına ortalama 20-30 gram protein içerir.
• Normal protein tozlarına göre tolerasyonu yüksek olan daha hafif aromalandırıcılar, mide bulantısını önlemek adına daha az katkı maddesi içerir.
• Sporcu protein tozları performans arttırıcı aminoasitler ve kafein içeriği olduğu için tercih edilmemelidir.
• Güvenilir markaların ürünleri tercih edilmelidir. Laboratuvar testlerinden geçmiş ve kalite sertifikalarına sahip olması, hem güvenlik hem de etkinlik açısından gereklidir.

Protein tozunun kullanımı için kılavuzlarda daha faydalı olduğu belirtilen bir saat, sıklık veya öğün yoktur. Bireyin ihtiyacına ve yaşam tarzına uygun öğün planlaması bariatrik diyetisyeni tarafından yapılmalı ve takip edilmelidir. Ameliyatın türü, başlangıç kilosu, kan değerleri, kronik hastalıklar, kullanılan ilaçlar, yaşam tarzı, fiziksel aktivite durumu gibi birçok kriter belirleyici olabilir. Protein tozu kahvaltı, öğle veya akşam yemeği gibi bir ana öğün olarak tüketilebileceği gibi, ara öğün olarak da tercih edilebilir. Özellikle ilk 1 ayda protein tozu kullanılması önerilirken, kişiye bağlı olarak 3 ay kadar tüketilebilir. Ameliyat sonrası geç dönemde ise yetersiz protein alınan günlerde alternatif olarak kullanılabilir. Protein alımı, gün içinde dengeli bir şekilde tüketilmelidir. Tek seferde yüksek miktarda protein almak yerine, küçük porsiyonlar halinde gün içerisine yayarak tüketmek, vücudun proteinleri daha iyi kullanmasını sağlar. Doğru tüketim miktarı ve zamanlaması, protein tozunun sağladığı faydaları en üst düzeye çıkarırken, sindirim problemlerinin de önüne geçer.

Bariatrik cerrahi sonrası protein tozu, cerrah ve hastane protokolüne göre değişebilir fakat genellikle 2 veya 3. günde başlanabilir. İlk birkaç hafta, mideyi zorlamamak ve iyileşme sürecini desteklemek amacıyla sıvı diyet uygulanır. Bu dönemde katı gıdalar tüketilemediği için yeterli protein alımını sağlamak zor olabilir. Protein tozları, sıvı diyet sürecinde en önemli destekleyici besinlerden biridir ve su, laktozsuz süt, bitkisel süt ile karıştırılarak tüketilebilir. Bireyin toleransına bağlı olarak 200 veya 300 ml ile karıştırılarak daha yoğun kıvam sağlanabilir. Yetersiz protein alımı durumunda kas kaybı, yorgunluk ve iyileşme sürecinin uzaması gibi riskler ortaya çıkabileceğinden, sıvı diyet döneminde protein takviyeleri diyetisyenin önerdiği şekilde düzenli olarak tüketilmelidir.

Bariatrik cerrahi sonrası katı diyet dönemi genellikle 4-6 hafta sonra başlar ve beslenme sürecinde protein alımına öncelik verilmesi beslenme eğitiminde hastaya açıklanır. Bu dönemde protein, öğünlerin temel bileşeni olmalı ve her ana öğünde protein kaynakları öncelikli olarak tüketilmelidir. Ancak, bazı bireylerde mide hacmi küçüldüğü için yeterli miktarda protein almak zor olabilir. Bu durumda, protein tozları takviye olarak kullanılmaya devam edebilir ve ara öğünlerde tercih edilebilir. Katı gıdaya geçişte besinleri iyice çiğnemek, yavaş yavaş yemek ve mideyi zorlamamak gerekir bu sebeple bireyin toleransına göre diyetisyen yönlendirmesi ile geçişe karar verilir. Besinlerden yeterli miktarda protein alımı oluyorsa, protein tozunun miktarı azaltılabilir veya sonlandırılabilir.

Bariatrik cerrahi sonrası özellikle erken dönemde hızlı kilo kaybı olduğu için en büyük risklerden biri kas kaybıdır. Vücut, yeterli protein almadığında enerji ihtiyacını karşılamak için kas dokusunu parçalamaya ve vücut proteinini kullanmaya başlayabilir. Bu durum, metabolizma hızının düşmesine, fiziksel güçsüzlüğe ve uzun vadede kilo kontrolünün zorlaşmasına neden olabilir. Kas kaybını önlemek için yüksek kaliteli protein alımı önerilir ve bu miktar bireyin başlangıç kilosu, yaşı, cinsiyeti ve fiziksel aktivite düzeyine göre değişebilir. Ayrıca, düzenli olarak hafif direnç egzersizleri ve yürüyüş gibi fiziksel aktiviteler yapmak, kas kütlesinin korunmasına yardımcı olur. Diyetisyen rehberliğinde planlanan dengeli bir beslenme programı ve yeterli protein alımı, bariatrik cerrahi sonrası sağlıklı bir vücut kompozisyonunun korunmasını ve kas kaybını minimumda tutmak için önemlidir.

Protein, vücudun temel yapı taşıdır ve iyileşme sürecinde, kas kütlesinin korunmasında ve metabolizmanın sağlıklı bir şekilde çalışmasında kritik bir rol oynar. Bu nedenle, bariatrik cerrahi sonrası günlük protein ihtiyacının karşılanması, beslenme planının en önemli bileşenlerinden biridir ve gerektiğinde protein tozu takviyeleri ile desteklenmelidir. Yeterli protein alımı, yalnızca fiziksel sağlığı değil, aynı zamanda psikolojik iyilik halini de destekleyerek bireyin yaşam kalitesini artırır. Protein eksikliği, hem kısa vadede hem de uzun vadede çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Kas kaybı ve güçsüzlük
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması
• Metabolizma hızının azalması
• Kilo yönetiminde ve iştah kontrolünde zorluk
• Yara iyileşmesinde gecikme, enfeksiyon riski
• Saç dökülmesi, cilt problemleri ve tırnak kırılması
• Ödem ve sıvı dengesi bozukluğu
• Uzun vadeli sağlık problemleri (osteoporoz, kas-iskelet sistemi hastalıkları, kronik hastalıklar, hormonal dengesizlikler)

Bireysel ihtiyaçlara uygun bir beslenme planı oluşturmak için bir bariatrik diyetisyen ile iş birliği yapmak gereklidir. Sağlıklı kilo kaybı ve sorunsuz bir süreç için bireyin kişiye özel bir beslenme programına sahip olması ve periyodik olarak takip edilmesi gerekmektedir. Ameliyat sonrası dönemde, sınırlı mide kapasitesi ve besin toleransındaki değişiklikler nedeniyle protein alımını yalnızca besinlerle karşılamak yeterli olmayabilir. Diyetisyen, bireyin günlük protein hedefini belirler, doğru protein tozunun seçilmesine rehberlik eder ve bu takviyenin diyetteki miktarını ve süresini planlar. Özellikle, piyasada bulunan farklı seçeneklerin yaşam tarzınıza uygun olduğu kişiselleştirilmiş bir yaklaşım sunar.

Ayrıca, diyetisyenin takibi, protein tozlarının yanlış kullanımı ve gereksiz tüketimini önlemek açısından önemlidir. Bu süreçte, bariatrik diyetisyeniniz beslenmenizi en doğru şekilde yönlendiren ve size rehberlik eden en değerli kişi olacaktır.

Gün içerisinde sadece protein tozu tüketmenin yeterli olduğu düşünülür. Aslında protein tozu kullanımındaki amaç, tolere edilemeyen gıdalar yerine geçiş döneminde veya pratik olması açısından alternatif olarak koyabilmektir. Öncelik her zaman besinlerden proteini almaktır.

Ameliyat sonrası hayat boyu protein tozu kullanılacağı düşüncesi yanlıştır. Eğer ihtiyaç duyulan protein gıdalardan alınıyorsa, diyetisyeninin yönlendirilmesiyle ortalama sonlandırılabilir.

Protein tozları sanılanın aksine sadece ana öğün olarak tüketilmek zorunda değildir. İçerisine meyve, fıstık ezmesi gibi aromasını değiştirerek 1 ölçek protein tozu ara öğünde de tüketilebilir.

Tüm protein tozları da etiket okuması veya diyetisyen incelemesi yapmadan rastgele tüketilmemelidir. Protein tozlarının çeşitleri, ihtiyaca bağlı bireye göre farklı önerilebilir.

Protein tozu kullanımı kas yapmak için gerekli olduğu düşüncesi yanlıştır. Birey ağır egzersiz yapmasa dahi, var olan kas kütlesini korumak ve beden sağlığı için protein tozu takviyesi alabilir.