İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yollarındaki herhangi bir bölümde, özellikle mesane* ve üretra** gibi alt idrar yollarında gelişen enfeksiyonlardır. En sık neden olan etken bağırsaklardan gelen Escherichia coli (E. coli) bakterisidir. Bu enfeksiyonlar, kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır çünkü kadınların üretrası daha kısadır ve anüse*** daha yakındır, bu da bakterilerin mesaneye ulaşmasını kolaylaştırır. İdrar yolu enfeksiyonları, basit bir mesane enfeksiyonundan (sistit) böbreklere yayılabilecek daha ciddi enfeksiyonlara kadar geniş bir aralıktadır.

*Mesane: Böbrekten atılan idrarın depolandığı, idrar sisteminin bir parçası olan organdır.

**Üretra: Mesaneden çıkarak idrarın vücut dışına atılmasına aracılık eden tüpün adıdır.

***Anüs: Dışkının atıldığı sindirim sisteminin sonunda yer alan çıkış deliğidir.

İYE'nin belirtileri arasında sık idrara çıkma isteği, idrar yaparken yanma hissi, idrarda kan veya bulanıklık, alt karın bölgesinde ağrı veya baskı hissi, idrarın kötü kokması gibi durumlar bulunur. Daha ciddi durumlarda, özellikle böbreklere yayılan enfeksiyonlarda, ateş, titreme, bulantı, kusma ve sırtın yan tarafında şiddetli ağrı gibi belirtiler de görülebilir. Çocuklar ve yaşlılar gibi bazı gruplarda klasik olmayan (atipik) belirtiler olabilir, bu yüzden dikkatli olunmalıdır.

İYE tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçlar, bakterileri öldüren veya büyümelerini durduran antibiyotiklerdir. Trimetoprim-sülfametoksazol, nitrofurantoin ve fosfomisin gibi antibiyotikler sıklıkla tercih edilir. Kinolon grubu antibiyotikler (örneğin siprofloksasin), günümüzde bakteriler çok yüksek oranda direnç geliştirseler de halen sık kullanılmaktadır. Tedavi süresi, enfeksiyonun şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda, dirençli bakterilere karşı tedavi seçenekleri geniş spektrumlu antibiyotikler içerebilir.

İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), halk arasında yaygın olarak bilinen, ancak yanlış anlaşılan bir sağlık sorunudur. İYE ile ilgili doğru bilinen yanlışlardan bazıları şunlardır:

"İdrar yolu enfeksiyonu sadece kadınlarda görülür."

Yanlış. İdrar yolu enfeksiyonları kadınlarda daha sık görülmekle birlikte, erkeklerde de meydana gelebilir. Kadınların anatomik yapısı nedeniyle idrar yolu enfeksiyonlarına daha yatkın olduğu doğru olsa da özellikle prostat sorunları yaşayan yaşlı erkeklerde İYE riski artar.

"İdrar yolu enfeksiyonu sadece cinsel yolla bulaşır."

Yanlış. İYE'nin cinsel yolla bulaşabileceği düşüncesi yaygındır, ancak bu enfeksiyon cinsel aktivite ile doğrudan ilişkili değildir. E. coli gibi bakteriler, çoğunlukla bağırsaktan idrar yoluna geçerek enfeksiyona neden olur. Cinsel aktivite, bu bakterilerin idrar yoluna taşınmasını kolaylaştırabilir, ancak İYE'nin tek nedeni değildir.

"Bol su içmek idrar yolu enfeksiyonunu tedavi eder."

Yanlış. Bol su içmek, İYE riskini azaltabilir ve mevcut enfeksiyonun semptomlarını hafifletebilir, ancak bu tek başına enfeksiyonu tedavi etmez. İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisinde antibiyotikler gereklidir. Su tüketimi enfeksiyonu önlemede yardımcı bir rol oynar, ancak enfeksiyonun tamamen iyileşmesi için tıbbi tedavi şarttır.

"Tedavi edilmezse İYE kendi kendine geçer."

Yanlış. İYE tedavi edilmediğinde, böbrek enfeksiyonlarına (piyelonefrit) ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Enfeksiyonun ilerleyip böbreklere ulaşması, daha ağır tedavi süreçlerine ve kalıcı böbrek hasarına neden olabilir. Bu nedenle İYE şüphesi durumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

"İdrar yanması her zaman İYE'nin belirtisidir."

Yanlış. İdrar yanması, İYE'nin sık görülen belirtilerinden biri olsa da başka sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir. Vajinal enfeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya mesane tahrişi gibi durumlar da idrarda yanmaya neden olabilir. Bu nedenle, kesin tanı için doktora başvurmak gerekir.