Sağlık turizminin tanımı ve tarihsel gelişimi

Sağlık turizmi, sağlığın korunması, geliştirilmesi veya hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla kişilerin ikamet yerlerinden başka bir ülkeye seyahat ederek sağlık ve turizm olanaklarından yararlanmasıdır. Bu amaçla seyahat eden kişiye sağlık turisti denilmektedir.

Son 20 yılda ülkeler için önemli bir gelir kaynağı haline gelen sağlık turizmi; sağlığı koruma, formda kalma ve sağlığı iyileştirme amaçlı seyahatler olarak tanımlanmaktadır. Kişilerin kendi yaşadıkları ülke dışına sağlık hizmetlerinden yararlanmak için seyahat etmeleri tarihsel bir bağlamda ele alındığında, eski çağlardan bu zamana kadar görülmektedir. Küreselleşmenin bir sonucu olarak son 10 yılda sağlık turizminin popülaritesi artsa da en az 2000 yıllık bir geçmişi bulunmaktadır. Antik Yunan ve Romalıların şifa aramak ve termal sularda banyo yapmak için uzun mesafelere gittiklerine dair birçok kayıt vardır. Örneğin 19. yüzyılda Avrupa'da orta gelirlilerin, sağlığı geliştirici özelliklere sahip olduğuna inanılan sağlıklı sulardan içmek ve arınmak için Sanus Per Aquam (SPA) şehirlerine seyahat ettikleri bir gelenek bulunmaktadır.

İyi sağlık ve genel refah arayışına odaklanan sağlık turizmi yeni bir olgu değildir. Örneğin, İtalya'da ve Roma eyaletlerinin tamamında, Antik Romalılar termal sağlık kaplıcaları olan tatil köyleri inşa ettiler ve Antik Yunanlılar, şifa tanrısı Asklepios'un tapınağını ziyaret etmek için Saronik Körfezi'ndeki Epidauria'ya seyahat etmişlerdir. Avrupa'daki kötü sağlık koşulları nedeniyle varlıklı kişilerin 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar şifalı kaplıcalar, maden kaynakları ve dönemin ünlü tıp okullarına sağlık amacıyla seyahat ettikleri bilinmektedir.

Pazarlama yönlü bir bakışa göre sağlık turizmi sağlık hizmetlerinin ülke dışındaki diğer dünya ülkelerinden satın alınmasıdır. Bu yaklaşıma göre sağlık turizmi turizm çeşitlerinden biridir. Sağlık hizmeti pazarlanan ve satın alınan bir sağlık ürünü (hizmeti) olarak ele alınmaktadır. Sağlık hizmetinin bir başka ülkeden satın alınması kalite veya maliyet avantajından kaynaklanabileceği gibi, tüketicinin kendi ülkesinde bulunmayışından veya yasaklı olmasından da kaynaklanabilir.

Dünyadaki küreselleşme süreci, ülkelerin sağlık sistemlerindeki yüksek maliyet, artmış bekleme süreleri vb. gibi sorunlar, tüketicilerin bilinçlenmesi ile aynı zamanda tatil ve tedavi ortamını bir arada sunan sağlık turizmi sektörü hızla büyümektedir. Kişiler 20. yüzyılda istedikleri kalitede ve maliyette sağlık hizmeti almak için az gelişmiş ülkelere seyahat etmeye başlamışlardır. Bu şekilde az gelişmiş ülkelere yapılan seyahatler bölgesel hareketliliğin artmasına sebep olarak tedavi hizmetleri için uluslararası bir pazar meydana getirmiştir.

Sağlık turizminin gelişme nedenleri

Sağlık turizmi Türkiye için olduğu gibi birçok ülke açısından da önemi artan bir olgudur. Ekonomik bir faaliyet alanı olarak ele alındığında kendisiyle birlikte yeni talep alanları oluşturmaktadır. Sağlık turizmiyle birlikte oluşan/gelişen bu pazarlarda, tüketici (hastalar, turistler) ve hizmetlerin (sağlık hizmeti) yanı sıra, bilgi ve sağlık personeli de ulusal sınırları aşarak küresel dolaşıma katılmaktadır.

Hizmet alıcılarını doğrudan etkileyebilecek bir diğer faktör de sigorta desteği ile ilgilidir. Ne yazık ki birçok ülke tam sigorta kapsamı sunmamaktadır. Bir ulusun sağlık sistemini etkileyen ek sorunlar, pazarlama hizmetlerinin eksikliği, ülkeler arasındaki siyasi istikrarsızlık, uzmanların yokluğu, bilişim teknolojileri altyapısıyla ilgili sorunlar; her birinin çözümü, uygun çözümlerin benimsenmesini gerektirir. Bu sorunları çözmenin bir yolu, sigorta kapsamına ilişkin küresel bir politika geliştirmek ve etkileşimi artırmak ve bireylerin seyahatini kolaylaştırmak için politik stratejilerin planlanması ve geliştirilmesidir. Sağlık turizminin belirli bir kategoriyi hak eden bir zorluğu, sağlık hizmetleri için uluslararası standartların olmamasıdır. Sağlık hizmetlerinin sunumunda uluslararası standartların dikkate alınmaması veya bulunmaması, bireylerin uygun sağlık merkezlerini seçmesini zorlaştırmaktadır. Uluslararası standartlara bağlılığın, uygun merkezlerin seçiminde potansiyel sağlık turistlerinin güvenini artırabileceği ve hasta işlerinin ele alınmasından sorumlu yasal sistemi daha şeffaf hale getirebileceği gösterilmiştir. Sağlık turizmi faaliyetlerinin yoğunlaşmasına neden olan faktörler aşağıda ele alınmıştır.

Nüfus yaşlanması: İkinci Dünya Savaşı sonrası 1946 ila 1964 yılları arasında doğanları işaret eden bebek patlaması grubu, 2022 yılı itibariyle 58-76 yaş aralığında bulunmaktadır. Bebek patlaması grubu günümüzde harcanabilir en yüksek gelir ve seyahat etme eğiliminin en yüksek olduğu dönemlerini yaşamaktadır. Fiyat konusunda daha az bilinçli olabilirler ve ayrıca pazarlama karmasının diğer yönlerine (yer, destinasyonlar, gizlilik, kalite vb.) karşı daha duyarlı olabilirler. Yaşlarına bağlı sağlık durumları, gelir düzeyi gibi özellikleri itibariyle turizm pazarlamasının özellikle de sağlık turizminin önemli bir hedef kitlesini bu grup oluşturmaktadır.

Yaşam tarzı değişiklikleri: Hizmet ve ürünlere yönelik talebi etkileyen faktörlerden biri de yaşam tarzıdır. Sağlık hizmetleri de büyük oranda bir istisna değildir. Yaşam tarzı değişiklikleri sağlık hizmetlerine yönelik talepte de değişimlere neden olmaktadır. Tüketicilerin demografik özellikleri ve yaşam tarzları, kozmetik cerrahi, kaplıcalar, emeklilik toplulukları, fitness merkezleri ve bağımlılık tedavi merkezlerine yönelik talepte belirgin artışlar anlamına gelecektir.

Turizm alternatifleri: Her bir tüketici grubun nitelik ve beklentilerine göre tasarlanmış farklı turizm uygulamalarıdır.

Sağlık sistemlerinin özellikleri: Uzun bekleme listeleri, yüksek maliyetler, sigorta eksikliği ve yetersiz sigorta, bazılarının tıbbi bakım aramak için yurtdışına gitmesine neden oluyor. Bu, yerel sağlık sistemleri uygun veya zamanında seçenekler sağlayamadığında, farklı ülkelerden gelen talebin önemli bir itici gücüdür. Bir ulusal sağlık sisteminin sorunu olarak görülen bu durum başka bir ulusal sağlık sistemi açısından ekonomik sektörü geliştirmek için bir fırsat olarak ele alınabilmektedir.

Sağlık turizmi bileşenleri
Önemli bir sektör haline gelen, ülkeleri politika yapmaya itebilecek bir pazar payına sahip “Sağlık turizmi” kavramının ana bileşenleri şu şekildedir;
- Medikal turizm
- Bu ana bileşenlerin yanında sağlık turizmi kavramına yeni eklenen başlıklar da yok değildir. Son yıllarda uzun yaşam köyleri olarak adlandırılan; yaşlılıkla beraber kimsesiz olan ya da kimseye yük olmak istemeyen bireyler için tasarlanmış, içinde birçok sosyal aktivite olan huzur evlerini andıran fakat köy hayatını temel alan sosyal yaşam alanları geliştirilmektedir. Bu sosyal yaşam alanları ile birlikte bireyler doğal ve huzurlu bir ortamda günlerini daha kaliteli ve sağlıklı geçirme imkânı bulmaktadır.

Medikal turizm

Medikal turizm, kişilerin daha yüksek maliyetli, kaliteli ve teknolojik olarak üst seviyedeki sağlık uygulamalarından yararlanmak üzere, yaşadıkları ülke dışına seyahatlerini içeren bir turizm çeşididir. Medikal turizmde hekimler ön plana çıkmaktadır ve ikinci, üçüncü basamak sağlık kuruluşlarında tedavi hizmeti vermektedirler. Bir diğer bakış açısıyla kişilerin ikamet ettikleri bölgelerdeki yüksek maliyetlerden dolayı yurtdışında tedavi olmak için gerçekleştirdiği seyahatler olarak nitelendirilmektedir. Cerrahi ve tıbbi işlemlerin yanında dinlenme ve boş zaman aktivitelerinin sunulması medikal turizmin turistik boyutu olmuştur. Medikal turizm tıp ve turizm sektörünün birlikte meydana getirdiği ortak bir ürün olarak görülmektedir.

Sağlık için seyahat ve tatil olgusunun birleşimi medikal turizm sektörünün hızla gelişerek büyümesine sebep olmuştur. İlk olarak tedavi olmak ön plana çıkmaktadır ve ardı sıra eğlence ve boş zaman aktivitelerini içeren turistik faaliyetler gelmektedir. Medikal turizm; diş tedavileri, göz tedavileri, plastik cerrahi ameliyatları, kalp cerrahisi, infertilite tedavisi, obezite tedavisi, kanser tedavisi gibi seçenekleri içermektedir.

Medikal turizm endüstrisinin büyümesine olanak sağlayan çeşitli unsurlar bulunmaktadır. Bunlar:

- Sigortasız insanlar: Uygulanan sosyal politikalara bağlı olarak bazı ülkelerde sağlık sigortasından yoksun milyonlarca insan bulunmaktadır. Amerika, Kanada gibi gelişmiş ekonomilerdeki sigortasız insanların sayısı oldukça yüksektir.
- Sağlık sigortası olmakla birlikte birçok sağlık hizmetinin poliçe kapsamı dışında bırakılması
- Yaşlı nüfus
- Medikal turizm hizmetinden yararlanmak amacı ile farklı ülkelere seyahat eden turistler (hasta) medikal turist olarak adlandırılmaktadır. Göz ameliyatlarından, komple check-up kontörlüne kadar hasta sağlığını geliştirmek adına yapılabilecek tüm cerrahi müdahaleler, medikal turizme örnek olarak verilebilir. Medikal turistleri normal turistlerden farklı tutan özellik, onların uluslararası hastalar olarak seyahat etmeleridir. Bu nedenle sağlık amacıyla yapılan seyahatler diğer seyahatlerden farklılıklar göstermektedir. Medikal bir seyahatin özellikleri incelendiğinde öncelikle bir ön hazırlık ve planlamanın yapılması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bununla beraber hastanın tıbbi dokümanları ve hikâyesinin alınması, hastanın tedavi göreceği hizmet kuruluşuna gitmeden evvel takip edilmesi, ameliyat öncesi talimatların incelenmesi gerekmektedir. Hastanın invaziv (vücudunun çeşitli yerlerinde kesikler, delikler vs.) tedavi mi olacağı yoksa invaziv olmayan (kemoterapi, radyasyon tedavisi vs.) bir tedavinin mi gerekli olduğunun bilinmesi, ameliyat öncesi ve sonrası hastanın takip edilmesi, konaklama hizmetinin sağlanması, iyileşme-bakım yönetimi, hastanın taburcu olmasından sonra devam edecek bakım planlamasının ve takibinin yapılması, her an acil müdahalenin gerekebileceğinin bilincinde olunmasının gerekliliği bakımından medikal turizm diğer seyahatlerden ayrılmaktadır.

Termal turizm

Kaplıca turizmi olarak da bilinen termal turizm, turistlerin şifalı su kullanarak fiziksel ve zihinsel sağlıklarını iyileştirmeyi amaçlayan termal banyolar, hidroterapi ve talassoterapi merkezleri ziyaretlerini içeren alternatif bir turizm şeklidir. Termal turizm, her yaştan ve her türlü fiziksel koşul ve ekonomik durumdaki insana hitap etmektedir. Kaplıcaların potansiyeli, kullanılmayan bölgelerde bile istihdam artışı, daha uzun turizm sezonları ve artan gelir gibi yerel ve ulusal düzeyde birçok ekonomik ve sosyal fayda sağlayabilir. Modern turist talebine cevap veren çoğu termal kaplıca merkezi, kaplıcalara ek değer katan özel şifa programları sunarak sağlık felsefesini uygulamalarına dâhil eder. Ege, Marmara ve İç Anadolu başta olmak üzere Türkiye’nin her köşesine kaplıcalar yayılmış durumdadır.

SPA-Welness turizmi

Su ile gelen sağlık hali anlamını taşıyan ve Latince olan “Salus Per Aquam” teriminin ilk harflerinden oluşan SPA, 19. yy başlarında ortaya çıkmaktadır. Sıcak veya soğuk suyun farklı biçimlerde (akıtma, damlama, püskürtme gibi) uygulanarak kullanılması sonucunda iyileşme sağlayan, suyla gelen şifa anlamlarında kullanılan bir tedavi yöntemidir. SPA günümüzde sadece, su ve çamur tedavisi olarak değil sıcak su havuzu, çeşitli masaj terapileri, aroma terapileri, güzellik ve bakım gibi sağlık kür hizmetleri veren tesislere verilen bir isim olup, su ile arınma, iyileşme su ile gelen sağlık bütünleyici terapi anlamında da kullanılmaktadır.

Wellnes İngilizce, well being ve fitness kelimelerinin birleşmesi ile ortaya çıkmış ve daha sağlıklı bir yaşam için termal hizmet veren sağlık tesislerinde hizmet alarak daha sağlıklı olmayı ifade etmektedir. Binlerce yıl öncesine ait olan bilindik sağlık tanımları vardır. Bireyin kendi sağlığından sorumlu olması, fiziksel, zihinsel ve ruhsal yönlerinin uyum içinde olması gerektiği gibi klasik bilgiler günümüzde de varlığını sürdürmektedir. SPA ve Wellness için birçok tanım yapılmış olsa da, tanımların ortak noktaları da vardır. ‘Wellness; fiziksel, ruhsal, zihinsel ve sosyal gibi çok boyutludur, wellness bakıldığı zaman fiziki, zihinsel ve ruhsal açıdan bir bütünlüğü öngördüğü için bütünseldir. Wellness bireysel olarak tanımlanır fakat çevreden de çokça etkilenmektedir. Tanımlar dikkate alındığında Wellness ve SPA kavramlarında kişi kendinden sorumludur, bu durum kavramlar arasında ortak noktayı oluşturmaktadır.

İleri yaş turizmi

İnsanların bilgiye erişimi ve bilgi paylaşımları kolaylaşmış, sağlık, eğitim, bilim vb. alanlarda önemli gelişmeler yaşanmıştır. Tüm bu gelişmeler özellikle gelişmiş ülkelerde yaşayan insanların refah seviyelerini artırmış ve bu insanların yaşam tarzında köklü değişikliklere uğramasına neden olduğu gibi insan ömrünün süresini de önceki yüzyıllara nazaran uzamasına sebep olmuştur. İnsan ömrünün uzaması nedeniyle belirli özelliklere sahip üçüncü yaş veya yaşlı gibi ifadelerle nitelendirilen tüketicilerin oluşturduğu yeni bir pazar ortaya çıkmıştır. Turizm sektörü açısından bakıldığında ise, dünya nüfusunun demografik yapısındaki değişimler, yaşlı nüfusun artmasına ve bu yaş grubunun turizm açısından istek ve beklentilerini karşılamaya yönelik turizm ürünleri ortaya çıkmıştır. Dünya nüfusunun giderek yaşlanması ve bu yaşlanma oranının artacağı yönündeki öngörüler, üçüncü yaş turizmi olarak isimlendirilen bu turizm türünün önemini artırmaktadır.

“İleri yaş segmenti, turizm sektörü içinde cazip hedef pazarlardan biri haline gelmiştir. Bunun nedeni olarak yaşlı nüfusun artması, emeklilerin aktif yaşama katılma düzeyindeki artış, zaman esnekliği, mali refahın artması gibi etkenler öne çıkmaktadır”. Üçüncü yaş turizmi kapsamında değerlendirilen bireylerin bir takım genellenebilir davranışları söz konusudur. Bunlar:

Genellikle gruplar halinde tatil ve seyahat yapmayı tercih etmektedirler.

İletişime geçmek oldukça güçtür.
Sayısal anlamda engelli birey sayısı oldukça fazladır.
Güvenlik ve maliyet etkili motivasyon faktörleridir.
Ev içi faaliyetler ve ev dışında gerçekleştirilecek faaliyetler olmak üzere iki şekilde boş vakitlerini değerlendirmektedir.
Harcama miktarları artış göstermektedir.
Diğer gruplara göre boş zamanları daha fazladır.
Destinasyon seçiminde uzak coğrafyalar ön plandadır.
Yiyecek-içecek ve konaklama işletmelerinde, kendilerine kolaylık sağlayacak şeyleri tercih ederler.
Kendilerine dair yapılan konaklama işletmesi dâhilindeki teknik ve fiziksel düzenlemeleri tercih etmektedirler. Örnek düzenleme olarak, diyet menüsü, tıbbi yardımlar, kolay açılabilen otel kapıları vb. gösterilebilir.
Tatile çıkmasındaki ilk hedefleri dinlenmedir.

Engelli turizmi

Engelli turizmi, kabaca engelli bireyler tarafından gerçekleştirilen turizm faaliyetleridir. Başka bir ifadeyle turizm faaliyetlerinin engelli bireylerin ihtiyaçları gözetilerek, engellilerin de ulaşabileceği şekilde tasarlanmış turizm türüdür. Engelli turizminin hedef kitlesi olan engelli kavramı önemli değişimler göstermiştir. Turizm faaliyetlerine kişinin erişimini engelleyen, kişinin kendinden kaynaklanan özellikler anlayışından artık uzaklaşılmaktadır. Onun yerine; çevrenin bireylerin özel durumlarına uygun tasarlanmaması sonucunda çevre erişim sorunu yaşanmasına odaklanan çevre yönlü bakış açısı geliştirmiştir. Dolayısıyla engelli birey yoktur, erişilmeyen çevre vardır, erişilmeyen turizm hizmeti vardır.

Bu bakış açısı proaktif bir yaklaşımdır ve turizm işletmelerine, turizm faaliyetlerini herkes tarafından erişilebilir şekilde tasarlamayı önerir. Değişen bu anlayışla birlikte engelli turizm kavramı yerine erişilebilir turizm kavramı ortaya çıkmıştır. Erişilebilir turizm; herkesin erişebileceği şekilde tasarlanan seyahat ve turizm faaliyetleridir. Erişilebilir turizm engelli bireylere ilaveten yaşlı, hamile, çocuklu bireyler ve geçici engeli bulunanları da içermektedir.

Sağlık turizmi paydaşları

Paydaşlar, bir işletmenin faaliyetlerini etkileyen veya bunlardan etkilenen kuruluşlar, gruplar veya bireyler olarak bilinmesine rağmen, bizim bağlamımızda paydaş terimi, medikal turizm endüstrisinde yer alan kilit paydaşları tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu paydaşlar arasındaki katılım düzeyi farklılık gösterebilir, ancak bunlar bir medikal turistin karar verme sürecindeki ana bileşenler olarak kabul edilir. Medikal turizm destinasyonlarını seçmeleri için medikal turistlere ilk veri sağlayıcılardır. Medikal turizm endüstrisindeki paydaşlar arasında medikal turistler, sağlık hizmeti sunucuları, devlet kurumları, kolaylaştırıcılar, akreditasyon ve akreditasyon kuruluşları, sağlık hizmetleri pazarlamacıları, sigorta sağlayıcıları ve altyapı ve tesisler bulunmaktadır. Bu paydaşların medikal turizm sektöründe önemi büyüktür.

Tıbbi turist: Birçok ülkede hastalar yerel sağlık sisteminden giderek daha az memnun kalmaktadır. Ancak, artık uygun fiyatlı ve mevcut tıbbi prosedürler için yurtdışına seyahat etme seçeneğine sahipler ve tıbbi turist olarak anılıyorlar. Medikal turistler, yurtdışına gitme kararlarını formüle ederken daha fazla farkındalık için yabancı sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından sağlanan bilgileri ve başkalarının tavsiyelerini kontrol eder. Buna ek olarak, medikal turizm pazarının büyümesiyle birlikte odak, sağlık hizmeti sunucularından yabancı hastalara kaymıştır. Bu yeni bakış açısı, yabancı hastalara tıbbi tedavilerin nerede, neden ve nasıl yapılması gerektiğine karar verme, seçme, kabul etme veya reddetme hakkı vermektedir. Bu nedenle sağlık hizmeti sunucuları, yurtdışında tedavi arama konusunda medikal turistlerin ihtiyaç ve beklentilerini anlamaya çalışmaktadır. Bu nedenle medikal turistler, medikal turizm destinasyonlarında sağlık hizmeti sunucuları için iş başarısının anahtarı olarak kabul edilmektedir.

Sağlık hizmeti sunucuları: Küresel sağlık hizmetlerinde ortaya çıkan son trendlerden biri, sistemin hasta değerlerine dayandığı sağlık hizmeti sunucularının artan özelleştirilmesidir. Bu sağlık hizmeti sağlayıcıları, yabancı hastaları çekerek karlarını maksimize etmeye çalışırlar. Cinsiyet değiştirme, kök hücre ve kürtaj gibi diğer ülkelerde, özellikle batı ülkelerinde mevcut olmayan veya yasa dışı olan bazı tedaviler sunarlar. Ancak özel hastanelerde yüksek tıbbi bakım artık sadece prosedürler ve tedavilerden ibaret değil; tıbbi olmayan yönleri de içerirler. Bazı hastaneler neredeyse beş yıldızlı oteller gibi konaklama ve kolaylıklar sunmaktadır.

Devlet kurumları: Hükümetler, gelişmekte olan medikal turizm endüstrisinde dikkate değer bir rol oynamaktadır. Medikal turizm hizmetlerini uluslararası hastalara ihraç etmek için büyük çaba sarf etmektedirler.

Kolaylaştırıcılar: Medikal turizm kolaylaştırıcısı, sağlık sektöründe yeni bir roldür. Medikal turizm endüstrisinin büyümesi nedeniyle ortaya çıkmıştır. Hangi tedavilerin ve prosedürlerin mevcut olduğu ve bunların ortaya çıkma nedeninin ne olduğu konusunda bilgi eksikliği. Amaçları, medikal turistler ve sağlık hizmeti sunucuları arasındaki ilişkiyi kolaylaştırmaktır. Turizm endüstrisindeki diğer seyahat acentelerinin aksine, medikal turizm kolaylaştırıcıları uzmanlaşmış seyahat acenteleri gibi çalışırlar.

Akreditasyon ve akreditasyon kuruluşları: Gelişmiş ülkelerden birçok insan, gelişmekte olan ülkelerde genellikle tıbbi bakım (hastane tesisleri ve sağlık çalışanları) konusunda kötü bir algıya sahiptir. Ayrıca bu ülkelerde ameliyatlar sırasında oluşabilecek yanlış uygulamalardan ve diğer komplikasyonlardan korkmaktadırlar. Bu sorunun üstesinden gelmek ve hastaların güvenini artırmak için, gelişmekte olan ülkelerdeki birçok sağlık hizmeti sağlayıcısı, sundukları bakımın en azından aynı kalitede olmasını sağlamak için uluslararası akreditasyon kuruluşlarından akreditasyon veya sertifika alarak kendilerini tanıtmaktadır. “Akreditasyon, tarafsız bir kuruluşun sağlık kuruluşlarını belirli bir dizi standardı karşılayıp karşılamadığını kontrol etmek için değerlendirdiği süreçtir” ve akredite bir sağlık hizmeti sağlayıcısı akredite olmayan bir sağlık hizmeti sağlayıcısına göre daha olumlu algılanır.

Sağlık hizmetleri pazarlamacıları: Dünyanın sağlık hizmetleri ve pazarlamasının entegrasyonu, sağlık uzmanları tarafından desteklenmedi. Sağlık hizmetlerine yönelik reklamları uygunsuz bir faaliyet olarak görmüşlerdir. Bununla birlikte, günümüzde, sağlık hizmetleri pazarlamacılarının amacının hastalara hasta ilişkilerini iyileştirmek ve geliri artırmak için hizmet vermek olduğu görev odaklılıktan hasta odaklıya geçişle birlikte iklim değişiyor. Medikal turizm endüstrisinde, diğer birçok endüstride olduğu gibi, pazarlama ve tanıtım, medikal turizmi hem yerel hem de uluslararası olarak genel halka anlatmak için çok önemli farkındalık biçimleridir. Araştırmacılar, sağlık turizmi sektörünün günümüzde insanlar tarafından nasıl algılandığı konusunda sağlık hizmeti pazarlamacılarının önemli bir rol oynadığından bahsetmiştir.

İnternet artık hem hastalar hem de diğer paydaşlar için en yaygın bilgi kaynağıdır. Medikal turistler için diğer bilgi kaynakları arasında ağızdan ağıza bilgiler yer almaktadır. Hedef ülke seçimlerini etkilemede önemli bir rol oynamaktadır. Ağızdan ağıza iletişim, hastalar, akrabalar, arkadaşlar ve sağlık çalışanları gibi diğer insanların deneyimlerinden elde edilen herhangi bir bilgi veya geri bildirimdir.

Sigorta sağlayıcıları: Araştırmacılar, sigorta sağlayıcıların yurtdışında tıbbi bakım hizmetini kapsaması durumunda medikal turizmin büyümesinin daha yüksek olacağı konusunda hemfikirdir. Sağlık sigortasının uluslararası taşınabilirliğini, medikal turizm gelişiminin ortak itici güçlerinden biri olarak değerlendirilmiştir. Ancak, sigorta taşınabilirliğinin olmaması, hedef ülkelerdeki medikal turizm paydaşlarının ortadan kaldırmaya çalıştığı bir engeldir. Bugün bile, çoğu tıp turisti tedaviler için cepten ödeme yapıyor çünkü yurtdışında taşınabilir sağlık sigortası yok. Sigorta sağlayıcıları, yanlış uygulamalar, yurtdışındaki düzenlemeler ve bakım takibi konusundaki endişeleri nedeniyle yurtdışında tıbbi tedaviyi karşılamaktan kaçınmaktadır.

Altyapı ve tesisler: Geçmişte yapılan araştırmalarda konaklama, ulaşım, iletişim, havayolları, bir yerin mimarisi gibi tesisler ve altyapı her zaman turizmin önemli unsurları olarak kabul edilmiştir. Medikal turizm endüstrisinde altyapı tesisleri, endüstrinin büyümesi için en büyük zorluklardan biri olarak kabul edilir. Sağlık Turizmi gün geçtikçe istikrarlı bir şekilde büyüyen bir sektör olarak bütün ülkelerin ekonomik açıdan önemsediği bir konuma ulaşmıştır. Sağlık Turizminde tüm fırsatlar ve riskler değerlendirildiğinde, dünyada birçok ülke bu alana farklı şekillerde ve belirtilmiş olan sağlık turizmi çeşitlerinin farklı türlerinde hem hizmet veren hem de hizmet alan olarak katılmaktadırlar. Sağlık Turizminin dünyadaki ve ülkemizdeki yerini değerlendirilmesi önem kazanmaktadır.

Kaynaklar

Acar, N., & Turan, A. (2016). Sağlık çalışanlarının sağlık turizmi farkındalığı üzerine bir araştırma: Ahi evran üniversitesi eğitim ve araştırma hastanesi çalışanları örneği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1), 17-36.

Adedipe, C., & Adeleke, B. (2016). Human capital development in the Nigerian hospitality industry: the imperative for a stakeholder driven initiative. Worldwide Hospitality and Tourism Themes, 8(2), 195-206.
Ağaoğlu, F. O., Karagöz, N., & Zabun, S. (2019). Sağlık turizmi uygulamaları ve türkiye’ye getirilerine ilişkin bir değerlendirme. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 428-450.
Akbolat, M., & Deniz, N. G. (2017). Türkiye’de medikal turizmin gelişimi ve bazı ülkelerle karşılaştırılması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 123-139.
Akdu, U., & Akdu, S. (2018). Engelli turizmi: Yasal düzenlemeler ve uygulamalar. Gümüshane University Electronic Journal of the Institute of Social Science/Gümüshane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 9(23).
Diker, O., Çetinkaya, A., & Cinkara, A. (2016). Hava sporları turizmi ve Safranbolu’nun hava sporları potansiyelinin belirlenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 84-100.
Doğru, H., Kaygalak, S., Çavdarlı, M. C. ve Bahçeci, V. (2014). Engelli bireylerin turizm hizmetlerine yönelik e- şikâyetleri. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, (2): 33-47.
Edinsel, S., & Adıgüzel, O. (2014). Türkiye’nin sağlık turizmi açısından son beş yıldaki dünya ülkeleri içindeki konumu ve gelişmeleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 167-190.
Enderwick, P., & Nagar, S. (2011). The competitive challenge of emerging markets: the case of medical tourism. International Journal of Emerging Markets, 6(4), 329-350.
Kamassi, A., Noor Hazilah, A., & Omar, A. (2020). The identity and role of stakeholders in the medical tourism industry: state of the art. Tourism Review, 75(3), 559-574.
Karakoç, S. (2017). Küresel dünyada sağlık turizminin önemi ve Türkiye’nin durumu. Basılmamış Yüksek lisans Tezi). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı.
Lee, J., & Kim, H. (2015). Success factors of health tourism: cases of Asian tourism cities. International Journal of Tourism Cities, 1(3), 216.
Lunt, N., & Carrera, P. (2010). Medical tourism: assessing the evidence on treatment abroad. Maturitas, 66(1), 27-32.
Lunt, N., Smith, R., Exworthy, M., Stephen, T., Horsfall, D., & Mannion, R. (2011). Medical tourism: Treatments, markets and health system ımplications: Scoping review. Directorate for Employment, Labour and Social Affairs, 1-55.
Lunt, N. T., Mannion, R., & Exworthy, M. (2013). A framework for exploring the policy implications of UK medical tourism and international patient flows. Social Policy & Administration, 47(1), 1-25.
Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 432, 113-118.
Tatar, M. (2011). Sağlık hizmetlerinin finansman modelleri: Sosyal sağlık sigortasının Türkiye’de gelişimi. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 1(1).
Tellioğlu, S., & Şimşek, N. (2016). Dünyada ve Türkiye’de engelli dostu turizm. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(33), 552-567.
Tengilimoğlu, D. (2021). Sağlık turizmi ve devlet teşvikleri. Journal of Life Economics, 8(1), 1-10.
Yiğit, A., & Demirbaş, M. B. (2020). Türkiye’de medikal turizmin gelişimine etki eden faktörlerin SWOT-AHP yöntemi ile tespit edilmesine yönelik bir araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 12(22), 173-192.