Soğuk Algınlığı
Soğuk algınlığı nedir?
Soğuk algınlığı en yaygın ve çok sayıda solunum yolu virüsünün neden olduğu kompleks bir insan hastalığıdır.
Soğuk algınlığının nedenleri
200’den fazla virüs türü soğuk algınlığına neden olabilir. En yaygını bu iki gruptan birine aittir:
Rinovirüsler
Koronavirüsler
Soğuk algınlığı virüsü tipik olarak havadaki damlacıklar, enfekte burun salgıları veya kirlenmiş nesneler ile doğrudan temas yoluyla bulaşır. Çok sayıda ve farklı virüsler soğuk algınlığına neden olduğundan dolayı ardı ardına birçok kez soğuk algınlığına sahip olmak mümkündür. Soğuk algınlığına neden olan virüsler burun zarını ve boğazı etkileyerek boğaz ağrısı, burun akıntısı ve hapşırma gibi semptomlara neden olurlar.
Soğuk algınlığının semptomları nelerdir?
Hastalarda tipik olarak;
- Burun tıkanıklığı
- Burun akıntısı
- Boğaz ağrısı
- Öksürük
- Halsizlik
- Baş ağrısı
- Düşük dereceli ateş mevcuttur.
Semptomlar genellikle virüs bulaşından birkaç gün sonra başlar ve bazı belirtiler 10-14 gün sürebilir.
Soğuk algınlığının tedavisi
Tedavinin temel hedefi semptom süresini ve şiddetini azaltmaktır. Bol bol dinlenmek, sıvı dengesini korumak için sıvı tüketmek makul koruyucu önlemlerdir.
Yetişkinler için hangi tedaviler faydalıdır?
- Antihistamin ve dekonjestan içeren bir otc ürün kullanmak öksürüğün azalmasına ve daha rahat nefes almaya yardımcı olabilir.
- Baş ağrısı ve vücut ağrısı için ibuprofen ve paracetamol içeren ağrı kesici ilaçlar yardımcı olabilir.
- Burun tıkanıklığını giderici spreyler rahat nefes alabilmek için yardımcı olabilir.
- Çinko içeren pastiller belirtilerin azalması ve soğuk algınlığının hızlı bir şekilde iyileşmesine yardımcı olabilir. Ancak semptomlar başladıktan 24 saat içinde kullanılmaya başlanmalıdır.
- Her gün C vitamini almak hastalanmanızı engellemez ancak soğuk algınlığınızın daha hızlı geçmesine yardımcı olacaktır.
Yetişkinler için hangi tedaviler yararlı değildir?
- Antibiyotikler virüsleri öldürmediği için faydalı değildir.
- Dekonjestan içermeyen antihistaminikler
- Antiviraller
- Deksmetorfan ve guaifenesin gibi öksürük kesici ilaçlar
- Kodein
- Ekinezya
- Tuzlu su içeren burun spreyleri
- Kortizonlu burun spreyleri
Çocuklar için hangi tedaviler faydalıdır?
- Parasetamol ve ibuprofen içeren ağrı kesici ilaçlar
- Asetilsistein: Mukolitik asetilsistein iki yaş ve üzeri çocuklarda altı ila yedi gün sonra öksürüğü güvenli bir şekilde azaltabilir.
- İpratropyum: İntranazal ipratroyum çocuklarda burun akıntısını azaltabilir. Beş yaşından küçük çocuklarda kullanılmamalıdır.
- Bal öksürüğe iyi gelir ancak bir yaşından küçük çocuklarda kullanılmamalıdır.
- Tuzlu su içeren burun spreyi burun akıntısı ve tıkanıklığına yardımcı olur.
- Güney Afrika sardunyası adı verilen bitkisel ilaç öksürüğe ve çocuğunuzun rahat nefes almasına yardımcı olabilir.
- Mentol içeren solüsyon ile masaj yapmak öksürüğe ve çocuğunuzun rahat nefes almasına yardımcı olabilir. Ancak bazı çocukların hoşlanmadığı kadar güçlü bir kokusu vardır. İki yaş ve üzeri çocuklarda kullanılabilir.
Çocuklar için hangi tedaviler yararlı değildir?
- Antibiyotikler virüslere etkili olmadığından dolayı yararlı değildir.
- Kodein
- Ekinezya
- Reçetesiz satılan öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları (dört yaş ve altı çocuklarda düşük etki ve önemli ölüm oranları nedeni ilişkisi nedeniyle otc ürünler kullanılmamalıdır.
- Buhar, buğu
- Kortizonlu burun spreyleri
- Vitamin D
Risk faktörleri
Soğuk algınlığı çok yaygın bir insan hastalığıdır. Soğuk algınlığı semptomlarının gelişimini ve duyarlılığını etkileyen faktörler yüzyıllardır tartışılmış ve çok geniş bir bilim ve folklor literatürü oluşturulmuştur.
Korunma
Soğuk algınlığı virüslerinin yayılmasını azaltmanın tek faydalı yolu, doğru el yıkama tekniği ve yüz maskelerini kullanmak; yıkanmamış ellerle gözlere, burna ve ağza dokunmamak, sağlık hizmeti verilen yerlerde önlük ve tek kullanımlık eldivenler kullanmak ve hastalardan uzak durmaktır.
İyi el hijyeni çocuk ve yetişkinlerde en etkili ve pratik korunma yoludur. El dezenfektanı kullanımı, el yıkamaktan daha koruyucudur ve semptomların daha kısa sürmesi ve daha az okula devamsızlık ile ilişkilidir. Elleri günde birkaç kez en az 15 ila 30 saniye yıkamak hastalığı önlemeye yardımcı olabilir. Normal sabun antibakteriyel sabun kadar etkilidir.
Soğuk algınlığı ve influenza
Viral solunum sistemi enfeksiyonları insanlardaki en sık görülen hastalıklardır. Her insan yaşamı boyunca birçok kez viral solunum yolu enfeksiyonu geçirmektedir. Soğuk algınlığı, esas olarak nazofarenks ve paranazal sinüslerin etkilendiği, sıklıkla da hafif seyirli bir üst solunum yolu enfeksiyonudur. Rinovirüsler ve koronavirüsler soğuk algınlığının en önemli etkenleridir. Enfeksiyon selim karakterli olsa da toplumlarda önemli oranda doktora başvurmaya, okul çocuklarında devamsızlığa, çalışanlarda iş gücünden geri kalmaya ve dolayısıyla önemli ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Günümüzde soğuk algınlığının tedavisi konusundaki çalışmalar, semptomatik tedavi, farmakolojik tedavi ve antiviral tedavi konularına yönelmiştir. İnfluenza, İnfluenza virüslerinin yaptığı hayli bulaşıcı ve global önemi olan solunum sisteminin akut enfeksiyon hastalığına verilen addır. Hastalığın en önemli özellikleri, mevsimsel salgınlar yapması ve potansiyel pandemi yapmaya eğilimli olması ve akciğer komplikasyonları ile mortaliteye neden olabilmesidir. Birçok virüsün aksine influenza için etkili ve iyi tolere edilebilen influenza aşıları, antiviral ilaçlar ve kemo profilaksi seçenekleri bulunmaktadır.
Ne zaman tıbbi yardım alınmalı?
Soğuk algınlığı olan çoğu insan bir veya iki hafta sonra kendini daha iyi hissedecektir. Ancak hasta olan bazı kişilerde bronşit ve zatürre gibi hastalıklar gelişebilir. Bu durum bağışıklık sistemi zayıflamış astım veya diğer solunum yolu rahatsızlığı olan kişilerde daha yaygındır.
- Nefes almakta zorluk veya hızlı nefes alma
- Sıvı kaybı
- 4 günden uzun süren ateş
- İyileşme olmadan 10 günden fazla süren semptomlar
- Ateş ve öksürük gibi iyileşen ancak daha sonra tekrar oluşan veya kötüleşen semptomlar
- Kronik tıbbi durumların kötüleşmesi
- Sizde veya çocuğunuzda sizi endişelendiren bu gibi durumlar olduğunda mutlaka tıbbi yardım için iletişime geçilmelidir.
Özet
Soğuk algınlığı en yaygın ve çok sayıda solunum yolu virüsünün neden olduğu kompleks bir insan hastalığıdır. Öncelikle burun, boğaz, sinüsler ve gırtlaktaki solunum mukozasını etkiler. Semptomlar arasında tıkalı burun akıntısı, boğazda gıdıklanma, kaşıntı, hapşırma, gözlerde sulanma ve düşük dereceli ateş yer alabilir. Belirtiler genellikle virüs bulaştıktan birkaç gün sonar başlar. Bazı belirtiler 10-14 gün sürebilir. Rinovirüsler ve koronavirüsler de dahil olmak üzere 200’den fazla virüs türünün soğuk algınlığına neden olduğu belirtilmektedir. Soğuk algınlığı virüsü tipik olarak havadaki damlacıklar, enfekte burun salgıları veya kirlenmiş nesneler ile doğrudan temas yoluyla bulaşır. Bazı risk faktörleri (stres, kalabalık ortam, beslenme, mevsim, uykusuzluk, yaş, sigara kullanımı, bağışıklık durumu vb.) soğuk algınlığı virüsüne yakalanmayı ve hastalanmayı artırabilir. Grip belirtileri soğuk algınlığına benzer, ancak genellikle daha şiddetlidir. Soğuk algınlığının aşısı yoktur. Soğuk algınlığı virüslerinin yayılmasını azaltmanın tek faydalı yolu, doğru el yıkama tekniği ve maske kullanmak, yıkanmamış ellerle gözlere, burna ve ağza dokunmamak, sağlık hizmeti verilen yerlerde önlük ve tek kullanımlık eldivenler kullanmak ve hastalardan uzak durmaktır. Tedavinin öncelikli hedefi semptom süresini ve şiddetini azaltmaktır. Bol bol dinlenmek, sıvı dengesini korumak için sıvı tüketmek makul koruyucu önlemlerdir. Antibiyotiklerin soğuk algınlığı dahil viral enfeksiyonlara karşı hiçbir etkisi yoktur. Soğuk algınlığı insanlarda en sık görülen bulaşıcı hastalıktır. Normal koşullar altında, ortalama bir yetişkin yılda ili ila üç kez soğuk algınlığına yakalanırken, ortalama bir çocuk altı ila sekiz kez soğuk algınlığına yakalanabilir.
Aiello AE, Coulborn RM, Perez V, et al. Effect of hand hygiene on infectious disease risk in the community setting: a meta-analysis. Am J Public Health. 2008;98(8):1372-1381.
AlBalawi ZH, Othman SS, Alfaleh K. Intranasal ipratropium bromide for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013(6):CD008231.
Atzl I, Helms R. A short history of the common cold. In: Eccles R, Webber O, editors. Common cold. Basel: Birkhauser Verlag; (2009). p. 1–21.
Chalumeau M, Duijvestijn YC. Acetylcysteine and carbocysteine for acute upper and lower respiratory tract infections in paediatric patients without chronic broncho-pulmonary disease. Cochrane Database Syst Rev. 2013(5):CD003124.
Chamberlain AN, Halablab MA, Gould DJ, et al. Distribution of bacteria on hands and the effectiveness of brief and thorough decontamination procedures using non-medicated soap. Zentralbl Bakteriol. 1997;285(4):565-575.
"Common Colds: Protect Yourself and Others" (https://www.cdc.gov/features/rhinoviruses/). CDC. 6 October 2015. Archived (https://web.archive.org/web/20160205062000/http://www.cdc. gov/features/rhinoviruses/) from the original on 5 February 2016. Retrieved 4 February 2016
Common Cold Risk Factors ,Medically reviewed by Deborah Weatherspoon, Ph.D., MSN — By The Healthline Editorial Team — Updated on August 13, 2019
De Sutter AI, van Driel ML, Kumar AA, et al. Oral antihistamine-decongestant-analgesic combinations for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2012(2):CD004976.
Dyer DL, Shinder A, Shinder F. Alcohol-free instant hand sanitizer reduces elementary school illness absenteeism. Fam Med. 2000;32(9):633-638.
Hay AD, Anderson E, Ingle S, et al. Respiratory tract infections in children in the community: prospective online inception cohort study. Ann Fam Med. 2019;17(1):14-22.
Hemilä H, Chalker E. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2013(1):CD000980.
Hemilä H, Chalker E. The effectiveness of high dose zinc acetate lozenges on various common cold symptoms: a meta-analysis. BMC Fam Pract. 2015; 16:24.
Holmes PW, Barter CE, Pierce RJ. Chronic persistent cough: use of ipratropium bromide in undiagnosed cases following upper respiratory tract infection. Respir Med. 1992;86(5):425-429.
Hübner NO, Hübner C, Wodny M, et al. Effectiveness of alcohol-based hand disinfectants in a public administration: impact on health and work performance related to acute respiratory symptoms and diarrhoea. BMC Infect Dis. 2010; 10:250.
Jefferson T, Del Mar CB, Dooley L, et al. Physical interventions to interrupt or reduce the spread of respiratory viruses. Cochrane Database Syst Rev. 2011(7):CD006207.
Katharıne C. Degeorge, MS, Danıel J. Ring, AND Sarah N. Dalrymple. Treatment of the Common Cold.Am Fam Physician. 2019;100(5):281-289
Kenealy T, Arroll B. Antibiotics for the common cold and acute purulent rhinitis. Cochrane Database Syst Rev. 2013(6):CD000247.
Murdoch DR, Slow S, Chambers ST, et al. Effect of vitamin D3 supplementation on upper respiratory tract infections in healthy adults: the VIDARIS randomized controlled trial. JAMA. 2012;308(13):1333-1339.
Nazif Elaldı. Common Cold and Influenza. Klinik Bakteriyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları AD, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi, SİVAS. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2005;1(28):6-18
Oduwole O, Udoh EE, Oyo-Ita A, et al. Honey for acute cough in children. Cochrane Database Syst Rev. 2018(4):CD007094.
Pauling L. Vitamin C and the common cold. San Francisco: W.H. Freeman and Company; (1970). p. 122.
Ronald Eccles. Common cold.Front Allergy. 2023 Jun 22; 4:1224988. doi: 10.3389/falgy.2023.1224988. eCollection 2023.PMID: 37426629
Science M, Johnstone J, Roth DE, et al. Zinc for the treatment of the common cold: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. CMAJ. 2012;184(10):E551-E561.
Smith SM, Schroeder K, Fahey T. Over-the-counter (OTC) medications for acute cough in children and adults in community settings. Cochrane Database Syst Rev. 2014(11):CD001831.
Spurling GK, Del Mar CB, Dooley L, et al. Delayed antibiotic prescriptions for respiratory infections. Cochrane Database Syst Rev. 2017(9):CD004417.
U.S. Food Drug Administration. Use caution when giving cough and cold products to kids. Accessed November 21, 2018.
https://www.fda.gov/Drugs/ResourcesForYou/SpecialFeatures/ucm263948.htm
Wong T, Stang AS, Ganshorn H, et al. Combined and alternating paracetamol and ibuprofen therapy for febrile children. Cochrane Database Syst Rev. 2013(10):CD009572.
